“De grootste uitdaging is eerlijk durven zijn zonder mezelf te verliezen.”

Nieuwste Maker Halil Çizmazkara over ‘alles wat niet gezegd mag worden’ 

Onze Nieuwste Maker, spoken word artiest Halil Çizmazkara, debuteert op 27 november met zijn proeve ‘Altijd Onderweg’ bij Bijlmer Parktheater. Dit doet hij als onderdeel van ons traject Hoge Ogen, waarin nieuwe makers met een bi-culturele achtergrond en/of uit gemarginaliseerde groepen werken aan nieuw repertoire en representatie in het kunstenveld.

Wij spraken Halil over zijn maker-schap, urgentie en de balans tussen confrontatie en verbinding. 

Kun je jouw pad beschrijven tot het worden van Nieuwste Maker?

Mijn pad lijkt op dat van het gedicht The Road Not Taken van Robert Frost, met name de passage: “to where it bent in the undergrowth.” Mijn pad is nooit recht of duidelijk geweest. Het pad dat ik me had voorgesteld, en deels werd opgelegd, was om advocaat te worden. Helaas werd dat nagenoeg onmogelijk gemaakt, doordat de Socratische methode wel wordt gepropageerd, maar niet gewaardeerd. Ik heb ervaren dat kritisch denken mogelijk is, mits het binnen de norm valt. Ik heb ervaren dat waarom een zeer gevaarlijk woord kan zijn.

Terugkomend op mijn pad: ik studeerde rechten aan drie instituten, internationale betrekkingen, werkte bij de overheid (als externe) en zit in de Raad van Toezicht bij het CBK. Maar verhalen schrijven is altijd de rode draad geweest. Storytelling en Spoken Word geven mij de vrijheid om die verhalen te delen, rauw en ongefilterd. Vanuit ongeziene hoeken, vanuit migratiegeschiedenis, vanuit ongelijkheid. Het pad naar het podium was voor mij niet gepland, maar wel onvermijdelijk.

Theater, spoken word en comedy — you’ve been around! Wat maakt Hoge Ogen voor jou een nieuw avontuur?

Dank voor het compliment, maar een voorstelling van een 45 minuten tot een uur is iets echt iets anders dan wat ik voorheen deed: maximaal 15 minuten. Het is buiten mijn comfortzone, maar zo groei ik.

Hoge Ogen is voor mij een plek om risico te nemen — een veilig vangnet, als het ware. Ik kan storytelling en spoken word vermengen met theater, humor en politiek. Sinds kort ook mime. Geen hokjes, maar een caleidoscoop. En ik ben het Bijlmer Parktheater ongelooflijk dankbaar dat ik daar mijn verhaal Altijd Onderweg verder mag vormgeven. Bovendien herken ik mezelf in de programmering van dit theater. Ik hoop dat Hoge Ogen een opstapje is naar grotere en gelaagde producties waarin ik grenzen blijf opzoeken, producties die niet alleen confronteren, maar vooral verbinden.

Welke uitdaging voel je met betrekking tot het vertellen van jouw verhaal?

De grootste uitdaging is eerlijk durven zijn zonder mezelf te verliezen. Mijn verhaal raakt aan trauma, ongelijkheid, uitsluiting, maar vooral verbinding. Ik ben me ervan bewust dat het zwaar kan zijn, en houd daar rekening mee. Het mag schuren, daarom ga ik van bitter naar zoet. Van witlof naar baklava, misschien met slagroom.

Daarnaast wil ik veel vertellen in te korte tijd. Misschien te veel. Dat wordt mijn grootste uitdaging. Gelukkig heb ik hulp van het Bijlmer Parktheater en van het team dat ik heb samengesteld.

Een andere grote uitdaging is de vraag of wat ik te vertellen heb boeiend genoeg is voor het publiek. Enerzijds hoop ik de horizon te verbreden en anderzijds probeer ik herkenning te creëren.

Afsluitend: het is altijd spannend als maker om je kwetsbaar op te stellen voor een publiek. Het borrelt nu al, maar ik heb er vooral zin in.

Wat geeft jou als artiest inspiratie en drive om te maken?

Goede vraag. Ik haal mijn inspiratie uit verhalen uit het nieuws die nauwelijks opvolging krijgen. Uit toegeworpen scheve blikken, uit de ongelijkheid in de politiek, uit de stemmen die nooit gehoord worden. Wat mij drijft is de overtuiging dat kunst geen luxe is, maar noodzaak: verhalen veranderen hoe we naar elkaar kijken.

In Rotterdam had ik mijn eerste theaterervaring, waar ik als kind werd gegrepen door de magie van het podium. Sindsdien laat het me niet meer los. Pas na vele omzwervingen ben ik teruggekeerd naar diezelfde magie. Daarnaast put ik inspiratie uit stemmen als James Baldwin, Albert Camus, Nina Simone, Abdelkader Benali, Linton Kwesi Johnson, Dave Chappelle, Rumi, Kendrick Lamar, Wu-Tang Clan, Toni Morrison, Noam Chomsky en Khalil Gibran. Zij laten me zien hoe kunst confronterend én helend kan zijn.

Wat is jouw relatie tot identiteit? In hoeverre kies je tussen jouw verschillende identiteiten in dit stuk?

Identiteit is een vloeibaar begrip. Ik ben zoon van Turkse gastarbeiders, ik ben Nederlander en ik ben moslim. Ik ben mezelf. Ik laat zien hoe al die lagen in mij botsen, overlappen en elkaar versterken.
Het zou interessant zijn voor de samenleving om identiteit te gebruiken om met elkaar te verbinden, in plaats van verschillen te benadrukken. In hoeverre is een expat anders dan een gastarbeider, behalve in beleidsmatige kwalificatie?

Hoe zie jij je publiek?

Ik zie het publiek niet als toeschouwer, maar als medegetuige of medereiziger. Zonder hen is mijn verhaal niet compleet. Ik hoop dat ze na de voorstelling iets meenemen dat blijft schuren dat ze zich afvragen: wat zegt dit over mij, over mijn wereld? En dat ze erover durven praten met hun omgeving. Een beter leefklimaat begint bij je eigen milieu.

Wat hoop je dat mensen meenemen uit Altijd Onderweg?

Dat ‘onderweg zijn’ niet alleen een reis is van A naar B, maar ook een existentiële staat. Dat veel mensen onderweg zijn tussen landen, tussen identiteiten, tussen zekerheden. En dat we daarin meer gemeen hebben dan we denken. Dat we zelf kunnen beginnen met bruggen bouwen.

We spraken eerdere makers al over taboes. Welke rol spelen die in jouw werk?

Taboes zijn interessant vooral als je uit een cultuur komt waar er niet over gesproken wordt. Maar ook als je, zoals ik, tussen werelden of ‘stations’ leeft (om in mijn stuk te blijven).
Alles wat “niet gezegd mag worden”, dat is precies waar ik mijn pen of microfoon op richt. Taboes zijn niets anders dan stiltes die machtsverhoudingen en onderdrukking in stand houden. Door ze te benoemen, breek je muren open en maak je ruimte voor gesprek, mits de intenties constructief zijn.

Speeldata

Halil Çikmazkara's debuut Atijd Onderweg is te zien op donderdag 27 november om 20:00 uur. De kaartverkoop is gestart.

Info & Tickets

Over Nieuwste Makers-traject Bijlmer Parktheater: Hoge Ogen

Hoge Ogen brengt beginnende bi-culturele makers samen om hun talenten te ontwikkelen, nieuwe verhalen te creëren en bij te dragen aan nieuw repertoire en representatie in het kunstenveld. Ze werken samen met professionals uit verschillende disciplines om hun eigen voorstellingen te realiseren. Bijlmer Parktheater begeleidt hen daarbij, zodat ze hun volledige potentieel als maker kunnen ontdekken. 

Wil je hoge ogen gooien en deelnemen aan dit traject? Lees hier verder